Contractueel uitsluiten van aansprakelijkheid

Afgelopen week beheerste de fataal verlopen ontdekkingsreis van de onderzeeër Titan de wereldmedia. De vijf inzittenden van het vaartuig kwamen om het leven bij een tragisch ongeval, vermoedelijk omdat de Titan niet bestand bleek tegen de omstandigheden op grote diepte in de oceaan. De drie betalende passagiers kenden tot op zekere hoogte de risico’s, want ze ondertekenden vooraf een contract waarin ze werden gewaarschuwd voor het risico op zwaar letsel en zelfs de dood. Of de eigenaar van de duikboot, het bedrijf Ocean Gate, hiermee gevrijwaard blijft van aansprakelijkheid, dat zal moeten blijken. Hoe gaan rechters in Nederland om met dit type contractbepalingen? Daarover gaat dit artikel van Van Diepen Letselschade.

Exoneratie

Met name bij risicovolle activiteiten, bijvoorbeeld gevaarlijke sporten, komen we exoneratiebedingen tegen: klimsport, paardensport, duiksport enzovoorts. Met het uitsluiten van aansprakelijkheid wordt het aansprakelijkheidsrisico afgedekt. Er hoeft immers geen rekening gehouden te worden met een verplichting om bij schade een schadevergoeding te moeten betalen. Het uitsluiten of beperken van aansprakelijkheid wordt exoneratie genoemd. Een bepaling in een contract of algemene voorwaarden waarmee de aansprakelijkheid wordt beperkt of uitgesloten heet een exoneratiebeding.

Een veelvoorkomend exoneratiebeding in een contract of in de algemene voorwaarden luidt: "wij zijn niet aansprakelijk voor schade die voortvloeit uit onze dienstverlening". Het bekendste voorbeeld van een exoneratieclausule treft u regelmatig aan bij onbewaakte garderobes in restaurants of musea. Dan zie je een bordje met de tekst: “De directie is niet aansprakelijk voor schade, vermissing of diefstal”.

Er wordt ook veel gebruik gemaakt van een exoneratiebeding dat de aansprakelijkheid beperkt tot de hoogte van de dekking van een aansprakelijkheidsverzekering: "de aansprakelijkheid is beperkt tot het bedrag dat in het desbetreffende geval aan X wordt uitbetaald door de door X gesloten aansprakelijkheidsverzekering".

Voorbeeld

Een jonge vrouw schrijft zich in bij een klimsportvereniging voor een cursus Sportklimmen. Tijdens één van de lessen vindt een ongeval plaats, waarbij de vrouw plotseling van een hoogte van ongeveer acht meter naar beneden valt. De zekeraar heeft de val niet kunnen opvangen met het zekeringstouw. De vrouw loopt bij de val dan ook ernstig letsel aan haar voeten en benen op, raakt tijdelijk arbeidsongeschikt en moet maandenlang revalideren. Ze stelt de klimsportvereniging aansprakelijk voor haar schade, maar de vereniging wijst de aansprakelijkheid af met een verwijzing naar de exoneratieclausule in haar algemene voorwaarden, waarin staat dat alle klimactiviteiten “op eigen risico” plaatsvinden en de vereniging “niet aansprakelijk is voor schade die ontstaat tijdens klimactiviteiten”. De vrouw zal naar de rechter moeten stappen om alsnog een schadevergoeding te kunnen afdwingen.

Beroep

Of er bij schade succesvol een beroep kan worden gedaan op een exoneratiebeding hangt af van de omstandigheden van het geval. Een exoneratiebeding kan namelijk door de rechter buiten beschouwing worden gelaten om twee redenen, namelijk omdat het 'onredelijk bezwarend' is, of omdat het 'onaanvaardbaar' is. Het exoneratiebeding is in zo’n geval naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onredelijk bezwarend of onaanvaardbaar. In zo’n geval is er ondanks de aanwezigheid van een exoneratiebeding dus toch sprake van (gedeeltelijke) aansprakelijkheid. Een exoneratie werkt met andere woorden lang niet altijd.

Juridische bijstand

Heb je letselschade opgelopen als gevolg van een ongeval en de wederpartij beroept zich op een exoneratiebeding? Dan is juridische bijstanddoor een advocaat noodzakelijk om toch je recht te halen. De advocaten van Van Diepen Letselschade kunnen je in voorkomende gevallen adviseren.